Long Nhãn, bạn có biết
Hiện nay ở Việt Nam có nhiều giống nhãn được ưa chuộng như nhãn Hưng Yên – nổi tiếng từ lâu đời; nhãn long da me, quả vàng hoặc trắng, hạt to, cơm mỏng, nhiều nước rất ngọt; nhãn tiêu da bò có vỏ màu da bò, hạt nhỏ, cơm ngọt, hơi ráo nươc; nhãn giống da bò có vỏ màu da bò, cơm tương đối dày, quả rất to…
Cây nhãn ra hoa vào tháng 4 – 5 và cho quả vào tháng 7 – 8. Người ta dùng quả nhãn để làm thực phẩm, chế biến cùi hạt nhãn hay áo hạt (tử y) bằng cách đem phơi hoặc sấy khô để có vị thuốc tên là long nhãn nhục, quế viên hay nguyên nhục (Arillus Longan). Thường 100kg quả tươi đem chế biến được khoảng 10 – 12kg long nhãn nhục.
Phân tích trong cùi nhãn tươi có chứa: Nước 77,15%, tro 0,01%, chất béo 0,13%, protein 1,47%, hợp chất có nitrogen tan trong nước 20,53%, đường saccharose 12,25%, vitamin A và B.
Trong cùi nhãn khô có: Nước 0,85%, chất tan trong nước 79,77% (có chứa glucose 26,9%, saccharose 0,22%, acid tartric 1,2%, chất có nitrogen), chất không tan trong nước 19,3%, tro 3,36%.
Theo sách Nam dược thần hiệu của Tuệ Tĩnh Nguyễn Bá Tĩnh, vị thuốc long nhãn có vị ngọt, tính ấm, bình không độc, tác dụng trấn tĩnh được chứng kinh giật, làm tăng trí nhớ, trừ trùng lao, bổ ích tâm tỳ, thêm tuổi thọ.
Danh y Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác viết về long nhãn trong sách Dược phẩm vậng yếunhư sau: “Long nhãn được sách Thần Nông bản thảo gọi là ích trí, vị ngọt, tính bình, không độc, vào kinh Túc Thái Âm (tỳ) và Thủ Thiếu Âm (tâm)… Bổ ích cho tạng tỳ, bổ tâm hư mà thêm trí nhớ, làm mát dạ dày,mà bổ tỳ, chữa hay quên, hồi hộp, an thần thêm giấc ngủ, không nóng không lạnh, tính hòa bình đáng quí; nuôi da thịt, đẹp nhan sắc. Uống nhiều thì mạnh chí, thông minh; dùng lâu ngày thì nhẹ mình, trẻ lâu… Các chứng tiết tả và bụng trên bị đầy đều cầm dùng”.
Bài viết của lương y Đinh Công Bảy (Tổng thư ký Hội Dược liệu TP.HCM)